Бииргэ үлэлээбиппинэн киэн туттабын

     Амма оройуонун Бөтүҥ нэһилиэгин уһун сылларга нэһилиэк Сэбиэтин председателинэн уһуннук үлэлээбит Анна Михайловна Васильеваны 1963 сыллаахтан билэбин. 1964 сыл кулун тутар 1-гы күнүгэр Абаҕа, Алтан, Бөтүҥ, Сатаҕай уонна Эмис нэһилиэктэригэр баар колхозтар холбоһоннор биир улахан Строд аатынан колхоз буолбуттара. Бу колхозка мин кылаабынай зоотехнигынан ананан кэлбитим. Ити кэмтэн ылата бииргэ үлэлээбиппит. Анна Михайловнаны кытары бастакы кэпсэтиим кини кабинетыгар, урукку эргэ кулуупка буолбута. Ол саҕана кини 50-ча саастаах эбитэ буолуо. Онно бэрт олохтоох тыллааҕын, олус борустуойун эдэр специалист быһыытынан өйдөөн хаалбытым. Миигиттэн хантан кэлбиппин, туох үөрэхтээхпин, хантан хааннаахпын адьас былыргылыы ыйыталаспыта. Онтукатын барытын кумааҕыга сурунан иһэрэ. Буочарын көрөн баран, кыра үөрэхтээҕин өйдөөбүтүм. Ол гынан баран олохтоох тыллааҕыттан, үлэҕэ үгүс опыттааҕын, уһуннук мунньуммут чиҥ күүстээх тыллааҕын-өстөөҕүн, дьону кытары элбэхтик алтыспытын, үлэ диэн баран муннукка ытаабыт киһинэн сыаналаабытым. Киниэхэ киирэммин эдэр специалист быһыытынан элбэхтик сүбэлэппитим-амалаппытым, хаһаайыстыбаннай боппуруостары дьэҥкэтик билэрин билигин истиҥник саныыбын.

     1965 сыллаахха алтынньы 1-кы күнүгэр колхозпут арахсан, мин, Строд аатынан колхозка председателинэн быыбарданан, Абаҕаҕа үлэлии барбытым. Оройуон киинигэр Аммаҕа буолар мунньахтарга куруук көрсөн кэпсэтэрэ, үлэни-хамнаһы ыйыталаһара. 1976 сыллаахха тохсунньу ыйга аны "Победа" совхозка директорынан ананан Бөтүҥҥэ үлэлии кэлбитим. Онно Анна Михайловна уруккутун курдук Сэбиэтигэр үлэлии-хамсыы сылдьара. Туруорсарын хаалларбатах этэ. Нэһилиэк инники сайдыытын, өссө туох оҥоһуллуохтааҕын, туох итэҕэһин, кыалла илик боппуруостар тустарынан сиһилии кэпсээбитэ, батыһыннара сылдьан көрдөрбүтэ. Анна Михайловна кэскиллээх туруорсуулара төһө даҕаны уһааталлар, 4 квартиралаах дьиэни туттараммыт барытын Сэбиэт хонтуоратыгар бэриллибитэ. Эргэ детсады көтүттэрэн баран, икки квартиралаах дьиэ оҥоһуллан, детсадка бэриллибитэ. Саҥа таас баанньык тутуллубута. Анна Михайловна дьон бары чааһынай дьиэлээх буолуутугар элбэх үлэни ыытара. Дьону, специалистары олохсутууга үчүгэй уопсай дьиэ баар буолуутун этэрэ, туруорсара. Итинэн сибээстээн, нэһилиэккэ икки 12-лии квартиралаах уопсай дьиэлэр тутуллубуттара. Чааһынайдар дьиэ туттууларыгар колхозтан техниканан улахан көмө оҥоһуллубута.

     Анна Михайловна Социалистическай Үлэ Геройа буолан Саха АССР Министрдэрин Советыгар, Үрдүкү Сэбиэтигэр быһа киирэн кэпсэтэр, туруорсар бырааптаах этэ. Ол иһин Министрдэр Советтарыгар, Үрдүкү Сэбиэккэ капитальнай боппуруостары быһаарсарга куруук илдьэ киирэн, уочарата суох быһа киирэн, түргэнник быһаарсан үөрэн-көтөн тахсарбыт. Итинник боппуруостар улахан совхоз буолан уонна нэһилиэктэр элбэхтэриттэн субу-субу үөскээн тахсаллара. Ол иһин Анна Михайловнаҕа ахтыы суруйарбынан, кини аймахтарыгар, оҕолоругар, сиэннэригэр дириҥ  махталбын тиэрдэбин. Анна Михайловна тыыннааҕар тус бэйэм ааппыттан махталбын тиэрпитим.

     Анна Михайловна дьонугар-сэргэтигэр улахан ытыктабылынан уонна дьону ытыктыыр салайааччынан биллэрэ. Кини үлэтинэн-хамнаһынан дьоно-сэргэтэ киэн тутталлара уонна тутталлар даҕаны. Анна Михайловна үлэтинэн республикаҕа, оройуонугар киэҥник биллибитэ, иннилэригэр укталлара. Кини үлэлээбит үлэтэ, мин санаабар, төрөөбут нэһилиэгэр үйэттэн үйэҕэ хаһан да умнуллуо суохтаах, өйдөбүнньүк буолан саҥардыллан иһиэхтээх, тупсарыллыахтаах. Оччоҕо эрэ эдэр ыччаттарга улахан өйдөбүл буолуохтаах.

     Анна Михайловна нэһилиэк дьоно, үлэһиттэр бэрээдэктээх буолалларыгар ахсаабат үлэни ыытара. Ол курдук ый ахсын киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕы бэйэтин хонтуоратыгар оҥороро. Онно бэрээдэги кэһээччилэри, тэрилтэлэр сайалааччыларын, общественнай тэрилтэлэр салайааччыларын барыларын ыҥыртаан киэҥ кэпсэтиини, сүбэни-аманы биэрэрэ. Итинтэн өй ылан бэрээдэктэрин тупсарбыт дьон бука истиҥник саныыллара буолуо.

 Анна Михайловнаны кытары элбэх мунньахтарга, бырааһынньыктарга, араас көрсүһүүлэргэ, сыбаайбаларга, оҕо сааһын бэлиэтээһинҥэ элбэхтик сылдьыспыт, тыл эппит дьоннортон биирдэстэрэ мин буолабын. 1966 сыллаахха Абаҕаҕа биһиги  сыбаайбабытыгар кэлэн ыалдьыттаан, уруйдаан-айхаллаан барбытын, кэргэним Анна Васильевна биһиги хаһан даҕаны умнубаппыт. Анна Михайловнаны кытары үлэттэн бүтүөр диэри бииргэ үлэлээн - хамсаан кэлбиппинэн киэн туттабын. Кини оҕолоругар, сиэннэригэр бары дьолу-соргуну баҕарабыт.

 Афанасий Иннокентьевич Борисов,

"Победа" совхоз директора,  "Бочуот Знага" орден кавалера,

"Саха Республикатын үтүөлээх зоотехнига", Норуот

үөрэҕириитин,   Доруобуйа харыстабылын туйгуна