Үтүө киһи аата хаһан да умнуллубат ...
Мин Анна Михайловнаны оҕо эрдэхпиттэн өйдүүбүн. Олус кэрэ сэбэрэлээх,уһун суһуохтаах, өрүү үөрэ – көтө сылдьар буолара. Кэлин, мин үлэһит буоларбар, кини өр сыл сэбиэттээбит, оройуоҥҥа, республикаҕа аата – суола биллибит, оройуон биир бас – көс салайааччыта этэ.
Биһиги көлүөнэ комсомольскай үлэһиттэри «Оо, оҕолорум барахсаттар» диэнтэн атыннык ааттаабат буолара. Ол Светлана Ефимовна Николаеваны, Егор Егорович Захаровы, Николай Сидорович Ылаховы барыбытын оҕолорун курдук көрөрө. Билигин санаатахха, төһөлөөх сүбэни – аманы, амарах тыллары, бэйэтин үтүө холобурунан, үлэҕэ, дьоҥҥо сыһыанынан көрдөрбүтэ, эдэр дьоҥҥо иҥэрбитэ буолуой.
Киниттэн үөрэммиппит буолуо, райком аанын аста да, биир да киһини, эдэр буоллун, эмэн буоллун, тойон буоллун, хайаан даҕаны биир эмэ үчүгэй, эйэҕэс тылы булан эҕэрдэлээн, сэһэргэһэн ааһар идэлээҕэ.
Онтон дойдутугар Бөтүҥҥэ, кини тылын, кини дьаһалын дьон – сэргэ астына толорор буолара. “Анна Михайловна инньэ диэбит үһү”диэн баран хайаан да толорон, ыпсаран тэйэллэрэ.
Мин кини туһунан бу ахтыыбар икки түгэни сэһэргиэм этэ.
1977 сыллаахха оройуон комсомольскай тэрилтэтэ II республикатааҕы ыччаттар аҕа көлүөнэ үгэстэрин утумнуур походтарын слетугар I миэстэни ыллыбыт. УАЗ автомассыынанан наҕараадаланныбыт. П.И.Яковлев уонна Анна Михайловна делегациябыт чилиэннэрэ, икки геройдаах биһиги эрэ, үөрүү – көтүү, өрөгөй бөҕө. Аны туран Бүтүн Союзтааҕы ыччаттар слеттарыгар уонча хонукка республикаттан 9 киһилээх делегация барыахтаах. А.А.Томтосов оччолорго комсомол уобаластааҕы комитетын секретара, миигин ыҥыран ылан кытаанах баҕайытык этэр: “Аммалар бастаатыгыт, онон 2 киһини ыытабыт, биирэ ырыаҕа бастаабыт Акулина Белолюбскаяны уонна икки геройгутуттан биирдэстэрин сөбүлэҥин ыларгар сорудах биэрэбин!”. Мин толкуй бөҕөҕө түстүм. Дьуонабыс оччо өр кэмҥэ ынахтарын хаалларбата олох биллэр, Анна Михайловна сылааргыыбын диирэ буолуо диэн. Хайыамый, иккиэннэрин биир балааккаҕа хаайан олорон боппуруоһу ууран биэрдим. Күлэ – үөрэ кэпсэтии кэнниттэн биир тылы буламмын эдьиийбит ыраах айаҥҥа ыччаты кытары ыччат буолан барар буолла. Ол сырыытын кини ахтыы быһыытынан суруйуох буолар этэ, олус дуоһуйан, астынан, “олох эдэрбэр түһэн кэллим” диирэ, кэлээтин утаа оройуон, республика ыччаттарыгар элбэх хаһыаттарга, мероприятиеларга сиһилии кэпсээн турар. Ол делегацияны баһылаан илдьэ сылдьыбыт. Николай Грачев кэлин этэн турар: “Туох ааттаах үчүгэй бабушкалааххытый аммалар, биирдэ сылайдым диэн үҥсэргээбэккэ, олох ыччаттары кытары уонча күн тэбис – тэҥҥэ сырытта, ыллаата – туойда, элбэхтэ тыл эттэ. Чахчы даҕаны Герой аатырар эбит, эдэрдии дууһалаах сүдү ыччат наставнига сылдьар эбит”.
Өссө биир түгэн хоту дойдуну кытары сибээстээх. Мин партия обкомугар үлэлии сылдьабын. Үһүө буолан: Анна Михайловна, герой Копырина Анастасия Семеновна уонна мин Булун оройуонун Күһүрүгэр оройуон үбүлүөйүгэр,таба бырааһынньыгар барар буоллубут. Олус бэркэ сылдьан, астынан кэлбиттэрэ. Сотору – сотору эдьиийбит: “Оо, үчүгэй да дойду, үчүгэй да дьон! Хор, бу пенсияҕа олорор эмээхситтэри үлэлээбиттэрэ – хамнаабыттара диэн хаһан да үктэниэхпит диэбэтэх сирбитигэр аҕалан, олус да астынныбыт, элбэҕи, кэрэни да биллибит, саҥа дьон – сэргэ бөҕөтүн билистибит, сэһэргэстибит” диирэ. Онтун кэлэн аймахтарыгар, дьүөгэлэригэр өргө диэри кэпсээн оҥостор буолара. Самолетунан көтөн иһэн олох хараҕын түннүктэн араарбакка сири – дойдуну көрө, сөҕө– махтайа айаннаабыта, олох сылайбатах буолара.
Үтүө олох, мааны майгы – сигили, дьон туһугар сыраны ууран туран үлэлээһин, норуот туһугар олох олоруу холобура диэн баар эбит буоллаҕына, бу биһиги дириҥник убаастыыр, ытыктыыр, киэн туттар киһибит, аммалар эдьиийбит Анна Михайловна этэ.
Кини куоракка киирбитин кэннэ сибээспитин быспатахпыт, телефонунан билсиһэ, сэһэргэһэ, оройуон, республика сонуннарын, политиканы ырытыһа олорорбут, ыалдьыттаан хойуу үүттээх чэйин иһэн, алаадьытын сиэн кэлэрбит, ирэ – хоро уруккуну – хойуккуну кэпсэтэр буоларбыт.
Кини мин олоҕум кэрдиис кэмнэрин тургутан көрөр, үлэһит быһыытынан сыаналанар наставник дьоннорбуттан биирдэстэрэ, билигин даҕаны кинини иһирэхтик санаан, ахтан кэлэбин.
Петр Семенович Онуфриев, Дьокуускай к.