Үйэлэргэ ааттана туруоҕа

2016 сыл ахсынньы 14 күнүгэр Социалистическай Үлэ Геройун, 3-с ыҥырыыга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин депутатын, Саха АССР Норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитин, Амма улууһун Бочуоттаах олохтооҕун, “20-с үйэ чулуу киһитин” Анна Михайловна Васильева 100 сааһын бэлиэтиибит. Бу бэлиэ күҥҥэ анаан республика олохтообут «Саха киэн туттар дьоно» диэн кинигэ сериятыгар, кини олоҕун, үлэтин кэпсээн, сырдатан киллэрдибит. Бу  кинигэ тахсыыта Анна Михайловна үтүө аатын үйэтитии, улахан биһирэбил, өйдөбүл буолар.

Былыр былыргыттан Амма өрүс сүнньүн  батыһа үлэ дьоно сөбүлээн олохсуйаллар. Анна Михайловна сырдык ыраас уулаах Амма кытылыгар күөлэһийэн үөскээбит буолан, төрөөбүт - үөскээбит дойдутун кэрэ айылҕатын, сахатын норуотун муҥура суох таптыыра. Кини Бөтүҥ нэһилиэгин Сэбиэтин исполкомун бэрэссэдээтэлинэн аан бастаан 1945 сыллаахха баара суоҕа 28 саастааҕар анаммыта. Барыта 32 сыл устата, 1977 cылга диэри үтүө суобастаахтык, киэҥ далааһыннаахтык үлэлээн, Үлэ Геройа буоллаҕа. Маҥнай үлэтин саҕалыырыгар Бөтүҥ нэһилиэгэ «Чапаев», «Гурий Партизан» уонна «Кыһыл Кэккэ» колхозтардааҕа. «Чапаев» колхозка электростанция тутуллан аан бастаан оройуон үрдүнэн электричество уота сандаарбыта. Онуоха олус суолта биэрэн, ону бэлиэтиир бырааһынньыкка Саха АССР Сэбиэтин Миниистирин бэрэссэдээтэлэ Борисов С.З. кыттыыны ылбыта. Бу кыракый кыһыл лаампаттан саҕалаан Бөтүҥ нэһилиэгэ оройуоҥҥа, республикаҕа көстөн барбыта. Анна Михайловна үлэлээн ааспыт кэмнэригэр үс колхоз бөдөҥсүйүүтэ, совхоз тэриллиитэ, орто оскуола, детсад, кулууп, киин маҕаһыын, киин хонтуора, киин гараж, түөрт толору механизациялаах хотон уонна 220 чааһынай дьон олорор дьиэлэрэ тутуллубуттара. Итини сэргэ хас биирдии чааһынай дьиэ олбуора оҥоһуллубута, күөх үүнээйини олордуу хас ферма аайы уопсай дьиэлэри, учууталларга аналлаах уопсай дьиэ тутуллуута да элбэҕи кэпсиир. Кини үлэлиир кэмигэр Бөтүҥ нэһилиэгэ культурнай, сырдатар социальнай экономическэй да өттүнэн сайдыбыта, тупсубута. Биэс сыллаах былаан эт оҥоһуутугар - 105, үүккэ - 103 % толоруллубута, эт валовой оҥоһуута - 35, үүтү оҥорууну -  14,7 % үрдээбитэ, эти государствоҕа атыылааһын -  72, үүтү атыылааһын - 28,2 %  куоһарыллыбыта. Холкуостаахтар дохуоттара 84% элбээбитэ.

Үлэлээбит кэмин устата  9 төгүл оройуон Сэбиэтин депутатынан,   1945  - 1977 сылга дылы олохтоох Сэбиэт депутатынан, ССПК райкомун чилиэнинэн, 3-с ыҥырыыга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин депутатынан, отделение партийнай тэрилтэтин сэкэрэтээринэн талыллан үлэлээбитэ.

«Олох – ыраас хонууну туорааһын буолбатах» диэн этэллэр. Анна Михайловна бэйэтин олоҕор мэлдьи чэпчэки, үөрүүлээх буолбатаҕа. Кэргэнэ сэриигэ баран өлөн, икки оҕотуттан матан, олох эрэйин этинэн-хаанынан билбит буолан, олоҕу үрдүктүк сыаналыыра. Уһун кэм устата нэһилиэги салайыы, элбэх дьону түмэн үлэлэтиэххэ диэтэххэ дьахтар киһиэхэ үгүс уустуктардаах да, ыарахаттардаах да. Ол эрээри Анна Михайловна хаһан да ол кыайтарбата, бу табыллыбата диэн мөҕүттүбэтэ, үҥсэргээбэтэ. Ол Анна Михайловна киһи быһыытынан майгыта-сигилитэ үчүгэйин кэрэһэлиир.

               Социалистическай Үлэ Геройа А.М.Васильева олоҕо, үлэтэ үтүө холобур буолан көлүөнэттэн –көлүөнэҕэ бэриллэ турарын ситиһии биһиги ытык иэспит. Анна Михайловна аата үйэлэргэ ааттаныа. Билигин үлэлии сылдьар эдэр ыччакка бу кинигэ кэхтибэт тирэх, өйөбүл буолуохтун!

Н.А.Архипов, “Амма улууһа (оройуона)” МО баһылыга